Początki spółdzielczości mieszkaniowej w Sieradzu
Pierwsza spółdzielnia mieszkaniowa na ziemiach polskich powstała w końcu XIX stulecia w ówczesnym zaborze pruskim. Z inicjatywy dr Józefa Kusztelana, dyrektora jednego z banków poznańskich, 27 marca 1890 roku powstało Towarzystwo „Pomoc” – Spółka Budowlana z o.o. Już w roku następnym spółdzielnia ta przystąpiła do budowy dwóch nowych domów w Poznaniu, które zostały ukończone po dwóch latach. W tym samym roku 1890, w Bydgoszczy utworzono spółdzielnię pod nazwą „Towarzystwo Mieszkaniowe”. W następnych latach powstawały kolejne spółdzielnie mieszkaniowe w Wielko- polsce, na Pomorzu i na Śląsku, a później w innych regionach kraju. Należy podkreślić, że polski ruch spółdzielczy od zarania swego istnienia był ruchem nie tylko społecznie postępowym, ale i patriotycznym. Słusznie pisał w 1910 roku Edward Abramowski, że polski ruch spółdzielczy „jest także siłą obrony narodowej, siłą mogącą ustrzec przed zagłada i zniszczeniem”. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, pomimo wielu trudności tj. zniszczeń materialnych, strat ludzkich, okresowych kryzysów i inflacji spółdzielczość mieszkaniowa rozwijała się na terenie całego kraju. W 1937 roku działały już 252 spółdzielnie mieszkaniowe, zrzeszające ok. 22 tys. członków. Zasoby mieszkaniowe tych spółdzielni składały się z 16 tys. mieszkań, zawierających ok. 56,3 tys. izb. Wojna i okupacja hitlerowska przyniosły spółdzielczości mieszkaniowej bardzo poważne straty osobowe, organizacyjne, a szczególnie substancji mieszkaniowej. Po wyzwoleniu, w dzieło odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych, aktywnie włączyła się również odradzająca się spółdzielczość mieszkaniowa. Dopiero jednak decyzje rządowe z 1954 roku (Uchwała nr 269 Prezydium Rządu z 8 maja 1954 roku w sprawie spółdzielni mieszkaniowych i dekret z 25 czerwca 1954 roku o lokalach w domach spółdzielczych) umożliwiły szeroki rozwój spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce. Początki spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego na terenie Sieradza sięgają w 1926 roku. W tym to bowiem roku, działająca od 1920 roku Spółdzielnia Policji Państwowej wybudowała przy ul. Kościuszki 6 „własny gmach okazały murowany piętrowy o paru sklepach na dole, (…) celem dostarczenia policjantom mieszkań”. Inicjatorem tego przedsięwzięcia był ówczesny Komendant Policji Sieradzkiej Franciszek Kluczyński.
Zarys dziejów Sieradz 1945-1998
Po 5 latach okupacji hitlerowskiej, w ciągu których Niemcy systematycznie i w sposób metodyczny starali się przekształcić stary piastowski gród sieradzki w miasto niemieckie, eliminując stopniowo najpierw ludność pochodzenia żydowskiego, a następnie także etniczną ludność polską, Sieradz został wyzwolony 23 stycznia 1945 roku. Choć w porównaniu z innymi miastami polskimi Sieradz nie doznał w latach II wojny światowej tak wielkich zniszczeń, to jednak sytuacja mieszkaniowa w mieście była w latach powojennych bardzo trudna. Pierwsze lata powojenne również nie przynosiły znaczącej poprawy w tym względzie. Główny wysiłek władz państwowych był bowiem skierowany na odbudowę z ogromnych zniszczeń dużych ośrodków miejskich, jak Warszawa, Poznań, Wrocław, Gdańsk i wielu innych. Brak materiałów budowlanych, wielkie zubożenie ludności spowodowane wojną i okupacją a także nieprzychylny stosunek nowych władz do prywatnej inicjatywy były przyczyną, że w znikomym stopniu rozwijało się prywatne budownictwo mieszkaniowe. Można więc stwierdzić, że powojenne 30-lecie dziejów Sieradza (1945-1975) w Polsce Ludowej niczym szczególnym nie różniło się od dziejów wielu innych, małych polskich miast, cechowały je stagnacja i brak perspektyw dla jego mieszkańców. Nie jest więc rzeczą przypadku, że wielu sieradzan, szczególnie młode pokolenie, emigrowało z miasta w poszukiwaniu pracy i kariery zawodowej na Ziemie Zachodnie i Północne oraz do większych ośrodków miejskich jak Łódź, Warszawa, Wrocław. Przedwojenną liczbę mieszkańców osiągnął Sieradz dopiero w 1952 roku. Postępujący proces rustyfikacji małych miast, w tym także Sieradza, był wynikiem zaniku w tych ośrodkach ich dawnych funkcji miastotwórczych związanych z obsługą regionów rolniczych i pośrednictwem między miastem a wsią. Ważną przyczyna tego stanu rzeczy była też likwidacja prywatnego rzemiosła i handlu oraz zahamowanie budownictwa mieszkaniowego, zarówno prywatnego jak i państwowego. Po II wojnie światowej Sieradz posiadał ok. 1050 domów mieszkalnych, z czego znaczna ich część, ze względu na zły stan techniczny, kwalifikowała się do rozbiórki. Około 25% mieszkań składało się z 1 izby. Stagnacja demograficzna Sieradza w pierwszym 10-leciu powojennym była równoznaczna ze stagnacją ekonomiczną. Głównym zajęciem jego mieszkańców było początkowo rzemiosło, handel, rolnictwo oraz dla niewielkiej części praca w urzędach administracji państwowej, zaś po likwidacji prywatnego handlu i rzemiosła praca w drobnych przedsiębiorstwach przemysłu terenowego, transportowych i spółdzielniach pracy. Do największych zakładów pracy należało Więzienie w Sieradzu. Mimo dogodnego położenia przy ważnych szlakach komunikacyjnych miasto przez wiele lat pozostawało na marginesie dokonującego się w kraju procesu industrializacji. Przewidywana w planie 6-letnim budowa linii kolejowej łączącej Sieradz z Wieruszowem nie doszła do skutku z powodu intensywnego rozwoju przemysłu zbrojeniowego. Dopiero w 1956 roku powstały w mieście Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „SIRA”, które miały częściowo rozładować problem bezrobocia wśród kobiet. Następnymi przedsiębiorstwami, przekształcającymi stopniowo Sieradz z miasta rolniczo – usługowego w miasto przemysłowe, były Zakłady Mechaniczne „CHEMITEX”, Zakłady Przemysłu Dziewiarskiego „TERPOL”, Zakłady Przetwórstwa Owocowo – Warzywnego, Sieradzkie Przedsiębiorstwo Budowlane i Zakłady Przemysłu Spirytusowego. Nowa era w powojennych dziejach Sieradza zapoczątkowana została 1 czerwca 1975 roku, gdy w wyniku nowego podziału administracyjnego kraju miasto zostało stolicą nowo utworzonego województwa sieradzkiego. Nastąpił dynamiczny rozwój Sieradza, który z ubogiego pod względem gospodarczym i kulturalnym miasteczka powiatowego rozwinął się w nowoczesne miasto średniej wielkości. Gdy Sieradz wygrał swój los na loterii, liczył niespełna 22 tys. mieszkańców, był też najmniejszym w Polsce miastem wojewódzkim. Na przestrzeni ponad 20 lat wojewódzkiej stołeczności liczba jego mieszkańców podwoiła się. O tempie rozwoju demograficznego Sieradza po 1975 roku świadczyć może fakt, że dodatnie saldo przyrostu ludności miasta w latach 1975 – 1980 wyniosło 4478 i było zdecydowanie największe spośród wszystkich miast woj. sieradzkiego. Kilkakrotnie powiększył się obszar miasta, z 1676 ha w 1979 roku do 5103 ha w 1980 roku. W 1979 roku w granice administracyjne miasta włączono obszary wsi: Męka – Jamy, Męka Księża, Mokre Wojsławskie, Woźniki – Kolonia i Zapusta Mała oraz części obszarów następujących wsi: Dzigorzew, Herby, Jeziory, Kłocko, Męcka Wola, Wola Dzierlińska, Woźniki, Zapusta Wielka i Smardzew. W związku z ulokowaniem w Sieradzu stolicy województwa powstały w mieści nowe gmachy dla potrzeb administracji, sądownictwa, służby zdrowia, oświaty i bankowości. Nastąpił też dynamiczny rozwój budownictwa mieszkaniowego i infrastruktury miejskiej. Słabością Sieradza było jednak to, iż podstawową funkcją miastotwórczą była funkcja administracyjna, w rozwoju miasta nie doceniano jego funkcji usługowo – wytwórczej, nie tworzono dostatecznej liczby nowych miejsc pracy w sferze produkcyjnej. Działo się tak, mimo bardzo korzystnego położenia Sieradza przy ważnej magistrali kolejowej Warszawa – Łódź – Wrocław oraz przy drogach krajowych z Łodzi do Wrocławia i z Łodzi do Kalisza, przy istnieniu znacznego zasobu wykwalifikowanej siły roboczej. Te pozytywne czynniki stwarzają obecnie, w warunkach gospodarki rynkowej, możliwości inwestowania w otoczeniu miasta zarówno dla dużych jak i małych przedsiębiorstw. Mimo niedostatecznego rozwoju sfery wytwórczej przez wiele lat najważniejszym działem gospodarki miasta pozostawał przemysł lekki, spożywczy, metalowy, chemiczny, farmaceutyczny, a ostatnio także elektroniczny. Sieradz był po Zduńskiej Woli drugim co do wielkości miastem przemysłowym województwa. Posiadał też znaczny potencjał budowlany, skupiony głównie w Sieradzkim Kombinacie Budowlanym i Przedsiębiorstwie Budownictwa Komunalnego. Zmiany społeczno – polityczne i gospodarcze, jakie nastąpiły w naszym kraju po 1989 roku, spowodowały racjonalizacje zatrudnienia, a co za tym idzie, gwałtowny spadek liczby zatrudnionych, a co za tym idzie, gwałtowny spadek liczby zatrudnionych w sferze pozarolniczej. Największy spadek zatrudnienia nastąpił w przemyśle, transporcie i budownictwie. Konsekwencją tych zmian było powstanie bezrobocia. Nastąpił upadek sztandarowej pozycji socjalistycznego budownictwa w Sieradzu – ZPDz „SIRA”. Wielkie kłopoty, do chwili obecnej, przeżywają też inne zakłady przemysłowe, w tym ZPS „POLMOS”. W latach 1978 – 1989 Sieradz przeżywał wielki rozmach budownictwa mieszkaniowego, zarówno wielorodzinnego jak i jednorodzinnego. Rocznie oddawano do użytku po kilkaset mieszkań, gdy już w 1995 roku przekazano ich zaledwie 39. Wielkim osiągnięciem Sieradza po 1975 roku był rozwój infrastruktury technicznej miasta, a więc rozbudowa sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, energetycznej, ciepłowniczej, budowa oczyszczalni ścieków, dróg, telekomunikacji. Choć w części osiedli, przede wszystkim włączonych do miasta wsi jak Woźniki, Męka, Monice, pozostaje jeszcze wiele do zrobienia, to jednak postęp cywilizacyjny miasta jest oczywisty, jeśli porówna się jego współczesny stan gospodarczy z okresem sprzed 1975 roku. Planowana budowa sieci gazyfikacji przewodowej również poprawi standard życia mieszkańców. W Sieradzu tworzy się również ośrodek szkolnictwa wyższego. W latach 1975 – 1998 stworzone zostały w miarę silne podstawy gospodarcze i intelektualne, kulturalne i społeczne, które odpowiednio wykorzystane mogą w warunkach ostrej konkurencji między ośrodkami miejskimi Polski środkowej stanowić poważny atut miasta w staraniach o inwestycje produkcyjne tworzące nowe miejsca pracy, a tym samym dalszy gospodarczy i społeczno – kulturalny rozwój tego starożytnego, o bogatych tradycjach historycznych, nadwarciańskiego grodu.
45 lat Sieradzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej
Wczoraj … Sieradzka Spółdzielnia Mieszkaniowa (SSM) pod obecną nazwą została zarejestrowana 10.04.1959 r. w Sądzie Powiatowym w Sieradzu, Wydział Cywilny, pod poz. RSI 264. W dniu 29.09.1965 r. postanowieniem Sądu Powiatowego w Sieradzu, ze względów organizacyjnych i finansowych w struktury SSM włączono Spółdzielnię Robotniczą DZIEWIARZ, założycielem której i długoletnim Prezesem był Marian Janiak. Z uwagi na fakt, iż Spółdzielnię DZIEWIARZ utworzono 6.09.1958 r., od tej daty przyjmuje się funkcjonowanie Spółdzielczości Mieszkaniowej na terenie miasta Sieradza. W okresie 45 lat istotną rolę dla samorządu Spółdzielni odegrali p. Edmund Bednarski – Przewodniczący Rady Nadzorczej przez 5 kadencji oraz p. Gerard Wojnarowicz i obecny przewodniczący p. Edward Szydzisz prowadzący Radę Nadzorczą od 2 kadencji. Z ramienia Zarządu SSM na wyróżnienie zasługują: Józef Kubik, Zbigniew Kulesza, Adam Trojanowski, Jerzy Turbiński. Doceniając wkład Sieradzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej w gospodarczy i społeczno-kulturalny rozwój miasta Rada Miasta Sieradza wyróżniła Spółdzielnię w 1998 r. z okazji jubileuszu 860-lecia miasta honorowym tytułem „zasłużony dla Miasta Sieradza” oraz okolicznościowym medalem i dyplomem.Dziś…
SSM zarządza zasobami mieszkaniowymi w czterech miejscowościach – Sieradzu, Warcie, Blaszkach i Szadku, administrowanymi w ramach 11 wyodrębnionych ewidencyjnie osiedli. SSM jest największym właścicielem i zarządcą mieszkań w Sieradzu, posiada 61,7% ogółu mieszkań, w których zamieszkuje 66,7% mieszkańców miasta. Z uwagi na te relacje SSM odegrała i nadal odgrywa istotną rolę gospodarczą w mieście. Jest inicjatorem i realizatorem licznych przedsięwzięć w zakresie realizacji budownictwa mieszkaniowego, a także ściśle z nim związanej infrastruktury technicznej, w tym komunalnej. Od 1998 r. na mocy zawartego porozumienia między Zarządami Miasta i SSM Spółdzielnia zrealizowała inicjatywę mieszkaniową wraz z usługami towarzyszącymi liczącą 180 mieszkań, 25 lokali użytkowych i 79 garaży, z czego 25 mieszkań przekazano do dyspozycji miasta w celu zapewnienia realizowania listy osób oczekujących. Według stanu na dzień 31.12.2003 r. SSM liczyło 10 658 członków, w tym: zamieszkałych 9 105, współmałżonków 1 127, osób prawnych 12, członków oczekujących 489. Spółdzielnia posiada 225 budynków wielorodzinnych i 59 budynków jednorodzinnych. Powierzchnia użytkowa zasobów spółdzielczych wynosi 505,9 tyś m2. W ramach 9 291 lokali mieszkalnych: 5 573 (60,0%) stanowią mieszkania użytkowane na podstawie spółdzielczego własnościowego prawa, 3 534 – to mieszkania użytkowane na podstawie spółdzielczego lokatorskiego prawa, 10 mieszkań jest zarządzanych przez Spółdzielnię, ale stanowią odrębną własność członków, 116 mieszkań jest przez Spółdzielnię wynajmowanych, a 68 mieszkań jest zajmowanych bezumownie. W ramach podanej wyżej powierzchni SSM dysponuje także garażami oraz lokalami użytkowymi. Nie zapomina się też o potrzebach kulturalnych mieszkańców. Od chwili powstania tj. od 1982 r. Spółdzielczy Dom Kultury stał się jedną z wiodących placówek kultury w Sieradzu , jako organizator imprez o charakterze ponad lokalnym jak: Mlekomalia (1986-1991), turnieje tańca towarzyskiego Jaworek (1986-1998), ogólnopolski plener rzeźbiarski (1988), festiwal piosenki szkolnej. Prowadzi także wiele kół zainteresowań dla dzieci (taneczne, muzyczne, fotograficzne, plastyczne, nauka języków obcych, obecnie konkursy malowania na ścianach) i dla dorosłych (gimnastyka, kółka: brydżowe, filatelistyczne …). Nie zapomina się przy tym o mieszkańcach mających przejściowe trudności finansowe. To dla nich w 1993 r., na wniosek Zarządu, Zebranie Przedstawicieli Członków podjęło uchwałę o utworzeniu Funduszu Samopomocy Członkowskiej, z którego w ramach pożyczki bezgotówkowej można uzyskać pomoc na: pokrycie zadłużeń czynszowych, wpis i udział członkowski, montaż wodomierzy czy też na dopłatę z tytułu wymiany stolarki okiennej. Należy pamiętać, iż w przyjmowanych corocznie na Zebraniach Przedstawicieli Członków kierunkach działania Sieradzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej priorytetowe zadania od wielu już lat tworzą: działania inwestycyjne, działania w kierunku poprawy warunków i bezpieczeństwa zamieszkiwania, ograniczenia kosztów utrzymania budynków, zwiększenia spółdzielczej świadomości społecznej, a także tworzenie bazy wsparcia społecznego dla spółdzielców znajdujących się w sytuacjach kryzysowych. Realizacja tych celów następuje zawsze w wyniku konsultacji i uzgodnień z Grupami Członkowskimi, które odbywają się minimum 2 razy w roku: wiosną sprawozdawcze, jesienią konsultacyjne. Decyzje te wiązały się przejściowo ze wzrostem opłat za użytkowanie lokali, ale w konsekwencji prowadzą do optymalizacji kosztów związanych z utrzymaniem budynków, a także powodują usuwanie barier technicznych poprawiając warunki zamieszkiwania spółdzielców. Według stanu na dzień 30.03.2004 r. realizacja zadań związanych z termomodernizacją przedstawiała się następująco:
– docieplenie budynków (86,49%), – montaż wodomierzy (93,2%), – montaż ciepłomierzy (100%), – docieplenia stropodachów (29,73%), – wymiana płyt azbestowych (7,4%), – kompleksowa wymiana stolarki okiennej (17,57%) – kompleksowa wymiana drzwi do klatek schodowych (2,7%) Jubileusz…
W okresie minionych 45 lat Sieradzka Spółdzielnia Mieszkaniowa była współtwórcą wielu przeobrażeń jakie dokonywały się w Sieradzu. Rok jubileuszu Spółdzielnia obchodzić będzie tradycyjnie, ale bez fety i organizowania uroczystych spotkań. Zarówno Rada Nadzorcza jak i Zarząd są w tej sprawie jednomyślni. Jedynymi „uroczystymi akcentami” są imprezy kulturalne organizowane przez Spółdzielczy Dom Kultury, w tym wydanie płyty z piosenkami młodej wokalistki SDK – Katarzyny Bednarek, oraz pamiątkowy folder zawierający krótki rys historyczny, aktualną sytuację i plany określające najbliższe kierunki działania SSM, w których położono znaczny nacisk na sprawy społeczne, a więc: prowadzenia działalności szkoleniowej w celu zwiększenia świadomości społecznej, realizowanie szerokiego programu informacji z wykorzystaniem wszystkich dostępnych środków czy też prowadzenie poradnictwa i informacji na rzecz osób potrzebujących w zakresie spraw społecznych i innych zjawisk. Reaktywowano, stanowiący dawniej tradycję w Spółdzielni konkurs na najładniejszy balkon, loggę lub teren wokół bloku. Jako nowość wprowadzono zwyczaj uroczystego przyjmowania osób przystępujących do Spółdzielni. Szczególny akcent obchodów 45-lecia został skierowany na najstarsze, bo funkcjonujące od 1958 r. Osiedla Dziewiarz w Sieradzu. Podłączono osiedle do sieci cieplnej PEC-u w Sieradzu, a aktualnie na Osiedlu przy ul. Mickiewicza trwają intensywne prace budowlano-remontowe w zakresie docieplania dachów i piwnic, wykonania pokryć dachowych z materiałów nowej generacji, montaż nowej instalacji sieci c.o., kompleksowej wymiany stolarki okiennej i drzwi wejściowych do bloków oraz ocieplenia ścian wykonane kolorowymi tynkami akrylowymi w technologii DRYVIT. Przyjęto także ambitne założenie w sprawie bezpiecznego przechowywania jakże ważnych dla wszystkich dokumentów Spółdzielczych, często o wieczystym okresie przechowywania, podejmując decyzję o modernizacji piwnic przy ul. Piłsudskiego z dostosowaniem do wymogów archiwizacji. Przedsięwzięto też kroki dla poprawy jakości obsługi członków dostosowując do tego celu struktury jak i funkcjonalność lokali. W roku jubileuszu pomyślano też o najmłodszych spółdzielcach zamieszkujących w zasobach SSM. To dla nich planuje się uruchomienie na jednym z sieradzkich osiedli wielofunkcyjnego trwałego placu zabaw, którego otwarcie będzie podsumowaniem roku obchodów 45-lecia. Reasumując, można chyba śmiało stwierdzić, iż organy Spółdzielni postanowiły nie tylko przeprowadzić Spółdzielnię przez jeden z najtrudniejszych okresów w jej dziejach, ale rozpocząć także kolejne etapy spółdzielczego budownictwa w Sieradzu, które konsekwentnie realizują nie zapominając o najważniejszym, a mianowicie o umocnieniu spółdzielczych więzi tak aby wszyscy zamieszkujący w zasobach SSM tworzyli wspólną spółdzielczą Rodzinę.
Początki spółdzielczości mieszkaniowej w Polsce
Spółdzielczość mieszkaniowa ma już w naszym kraju blisko 100 – letnią tradycję. Historia powstania i rozwoju spółdzielczości mieszkaniowej stanowi integralną część składową dziejów nie tylko naszych miast i miasteczek, ale też historii ojczystej. W latach zaborów zarówno społeczne jak i gospodarcze poczynania pionierów polskiej spółdzielczości mieszkaniowej miały także swój walor narodowy, szczególnie w odniesieniu do Wielkopolski, Pomorza i Śląska. W Polsce Odrodzonej spółdzielczość mieszkaniowa, rozwijająca się przede wszystkim w dużych miastach, służyła rozwiązywaniu nabrzmiewającej kwestii mieszkaniowej, przede wszystkim w środowiskach robotniczych. Olbrzymie rozmiary zniszczeń, jakich doznał nasz kraj w latach II wojny światowej, pogłębiły i tak już ciężką sytuację mieszkaniową społeczeństwa. I to nie tylko w odniesieniu do dużych miast, lecz także małych i średniej wielkości. Przeobrażenia, jakie dokonywały się w naszym kraju po II wojnie światowej, związane przede wszystkim z procesami industrializacyjnymi, powodowały przepływ dużej liczby ludności wiejskiej do miast. Znaczące złagodzenie narastającego problemu mieszkaniowego w miastach mogło nastąpić przez rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, które korzystając z licznych preferencji państwowych, zaczęło intensywnie rozwijać się począwszy od lat 60. Procesy te objęły również Sieradz. Choć w porównaniu z innymi miastami naszego kraju Sieradz nie doznał zbyt wielkich zniszczeń wojennych, to jednak w latach powojennych z każdym rokiem narastał problem mieszkaniowy. Wiązał się on również z tym, iż Sieradz z miasta o charakterze rolniczo – rzemieślniczym, zaczął przekształcać się w miasto przemysłowe. Powstanie ZPDz „Sira”, Sieradzkiego Przedsiębiorstwa Budowlanego oraz rozwój drobnych przedsiębiorstw przemysłu terenowego powodowało napływ do miasta ludności wiejskiej. Nie jest więc rzeczą przypadku, że pierwsza w Sieradzu spółdzielnia mieszkaniowa powstała z inicjatywy pracowników tegoż przedsiębiorstwa. Przetarcie szlaków przez sieradzkich dziewiarzy stworzyło dobry klimat dla następnych inicjatyw, w wyniku których powstała już ogólnomiejska Sieradzka Spółdzielnia Mieszkaniowa. Dzieje powstania i rozwoju tej Spółdzielni, jednej z najlepszych w kraju, są przedmiotem niniejszego opracowania.
Informacje wstępne
Zaktualizowane Zasady Spółdzielcze, zaakceptowane przez Zgromadzenie Ogólne Międzynarodowego Związku Spółdzielczego podczas Kongresu w Manchesterze z okazji Stulecia MZS w dniach 20-23 września 1995 r.
DEFINICJA
Spółdzielnia jest niezależnym stowarzyszeniem osób łączących się dobrowolnie w celu zaspokojenia swoich wspólnych gospodarczych, socjalnych oraz kulturalnych potrzeb i dążeń, poprzez współposiadane i demokratycznie zarządzane przedsięwzięcie.
WARTOŚĆ
Spółdzielnie swoją działalność opierają na wartościach takich jak: samopomoc, samoodpowiedzialność, demokracja, równość, sprawiedliwość i solidarność. Zgodnie z tradycjami założycieli ruchu, spółdzielcy wierzą w wartości etyczne uczciwości, otwartości, odpowiedzialności społecznej oraz troski o innych.
ZASADY
Zasady spółdzielcze są to wskazówki, zgodnie z którymi spółdzielnie w praktyce realizują swoje wartości.
Pierwsza zasada: DOBROWOLNE I POWSZECHNIE DOSTĘPNE CZŁONKOSTWO
Spółdzielnie są organizacjami dobrowolnymi, dostępnymi dla wszystkich osób mogących skorzystać z ich świadczeń i gotowych wypełniać obowiązki związane z członkostwem – bez dyskryminowania płci, statusu społecznego, rasy, przekonań politycznych i religii.
Druga zasada: DEMOKRATYCZNA KONTROLA
Spółdzielnie są demokratycznymi organizacjami kontrolowanymi przez swoich członków, którzy aktywnie uczestniczą w ustalaniu polityki działania spółdzielni i w podejmowaniu decyzji. Mężczyźni i kobiety pełniący w spółdzielni funkcje z wyboru, są odpowiedzialni wobec członków. W spółdzielniach członkowie mają równe prawa głosu (jeden członek – jeden głos); związki spółdzielcze organizuje się również na demokratycznych zasadach.
Trzecia zasada: EKONOMICZNE UCZESTNICTWO CZŁONKÓW
Członkowie równomiernie składają się na majątek spółdzielni i demokratycznie go kontrolują. Co najmniej część majątku jest niepodzielna i stanowi własność spółdzielni. Zazwyczaj członkowie nie otrzymują, lub otrzymują bardzo małą dywidendę od swoich udziałów, stanowiących warunek ich członkostwa.
Nadwyżki bilansowe członkowie przeznaczają na następujące cele: rozwój swojej działalności, zwiększając w miarę możliwości fundusz rezerwowy, którego co najmniej część staje się niepodzielna, zwrot członkom proporcjonalnie do ich transakcji ze spółdzielnią, finansowanie innej działalności zatwierdzonej przez członków.
Czwarta zasada: SAMORZĄD I NIEZALEŻNOŚĆ
Spółdzielnie są samorządnymi, samopomocowymi organizacjami zarządzanymi przez swoich członków. W przypadku zawierania umów z innymi jednostkami organizacyjnymi, włączając w to rządy lub gdy zwiększają swój kapitał korzystając z zewnętrznych źródeł, czynią to w taki sposób, by zapewnić demokratyczne zarządzanie przez członków i utrzymać swoją spółdzielczą niezależność.
Piąta zasada: KSZTAŁCENIE, SZKOLENIE I INFORMOWANIE
Spółdzielnie zapewniają możliwość kształcenia i szkolenia swoim członkom, przedstawicielom wybranym do organów spółdzielni, personelowi kierowniczemu i pracownikom – po to, aby przyczyniali się oni w bardziej efektywny sposób do rozwoju swoich spółdzielni. Spółdzielnie informują społeczeństwo, a w szczególności młodzież
i osoby kształtujące opinię publiczną o celach spółdzielczości i korzyściach wynikających z jej działalności.
Szósta zasada: WSPÓŁPRACA POMIĘDZY SPÓŁDZIELNIAMI
Spółdzielnie starają się służyć swoim członkom w sposób najbardziej efektywny oraz wzmacniać ruch spółdzielczy poprzez współpracę w ramach struktur lokalnych, krajowych, regionalnych i międzynarodowych.
Siódma zasada: TROSKA O SPOŁECZNOŚCI LOKALNE
Spółdzielnie pracują dla zapewnienia trwałego rozwoju społeczności lokalnych, realizując politykę zatwierdzoną przez swych członków.